3 december 2015 – We spreken er steeds meer over: mensen die een psychose doormaken worden al te gemakkelijk in diagnostische vakjes geduwd. Ze krijgen labels als schizofrenie of bipolaire stoornis opgekleefd, concepten die maar weinig wetenschappelijke validiteit hebben.

Schizofreniebestaatniet.nl en PsychoseNet bieden een hoopgevend tegenverhaal, waarin psychose niet het einde maar ook een nieuw begin kan zijn.

Een element dat tot nu toe echter weinig aandacht kreeg, is de betekenis die vervat kan zitten in een psychose. Dr. Margreet de Pater noemt het ‘de stem van de psychose’ en ziet hierin een belangrijke sleutel tot herstel. Een gesprek met een doorwinterde psychiater, gespecialiseerd in de behandeling van psychose.

Dr. Margreet de Pater:

“In een psychose raken mensen soms erg in zichzelf gekeerd of gaan ze juist heel gek communiceren,” zegt dr. de Pater. “Ze spreken in wartaal, onsamenhangend of met vergezochte metaforen. Al te vaak gaat men er daarom van uit dat mensen in een psychose eigenlijk niets te vertellen hebben. Toch is het mogelijk en erg belangrijk in dialoog te gaan met iemand die een psychose doormaakt. Zo herinner ik me bijvoorbeeld een jongeman die erg psychotisch was. Z’n ouders waren met ‘m naar me toe gekomen, ten einde raad. Wat hij zei, daar viel geen touw meer aan vast te knopen, maar ik nam hem opzij en zei: “Wat praat je toch gek. Ben je misschien bang dat je je ouders zou kwetsen met wat je zou zeggen?” Hierop praatte de jongen normaal verder, dit keer perfect verstaanbaar, over wat hem dwars zat en over wat hem zo overweldigde. De eerste stappen naar beterschap waren hiermee gezet. Het is een patroon dat ik in mijn carrière telkens opnieuw terug zag.”

In de psychiatrie is voor ‘de stem van de psychose’ tot vandaag echter nog maar weinig plaats geweest, geeft dr. de Pater aan

“De biologische psychiaters zijn vooral gericht op het voorschrijven van medicatie. Naar de betekenis die in een psychose vervat zit luisteren zij niet. Een psychose zien zij immers louter als een symptoom van een ziekte.”
De aanhangers van het biopsychosociaal model zijn in dit opzicht meer gematigd. Zij zeggen: “Laten we eerst medicatie geven, de psychose wegnemen en dan spreken we er nog wel eens over.”
“Dat is op zich een goede insteek,” zegt Dr. De Pater, “maar het probleem is dat er dan meestal helemaal niet meer over gepraat wordt.”

Psychiaters die wél op zoek gingen naar betekenissen in een psychose waren de psycho-analytici

Zij gingen een psychose duiden vanuit een Freudiaans perspectief. Wat hierbij problematisch is, is dat ze denken dat niet de patiënt maar zijzélf weten welke de betekenissen zijn die in een psychose vervat zitten. Dat is erg grensoverschrijdend. De systeemtherapeuten wezen dan weer met een erg beschuldigende vinger naar de familie. In tijden van psychose heeft de familie juist ondersteuning nodig, betoogt dr. de Pater. “Het is belangrijk hen niet als probleem, maar als deel van de oplossing te zien.”

Zowel ruimte maken voor de betekenis van een psychose, als ondersteuning bieden aan de familie, kan via een methode van verbindend gezag

Verbindend gezag is een concept van de Israëlische psychiater Haim Omer. Dr. de Pater werkte een toepassing van deze methode uit voor de behandeling van psychose. “Verbindend gezag houdt in dat je gericht bent op een goede relatie met de persoon die een psychose doormaakt. Tegelijkertijd geef je de persoon echter ook duidelijke feedback. Je vertelt de persoon hoe hij overkomt en wat het psychotische gedrag teweeg brengt bij anderen. Vaak weten mensen die een psychose doormaken dit helemaal niet meer. Wanneer je op deze manier duidelijk grenzen aangeeft, merk je keer op keer dat er erg snel ruimte wordt vrijgemaakt voor de stem in de psychose.”

Dr. de Pater sprak over verbindend gezag op de Crazywise conferentie in Rotterdam op 2 december 2014. Bekijk haar hier spreekbeurt opnieuw. Engelstalige ondertitels zijn beschikbaar.

door Griet Daemen

Bron: psychosenet.nl 

Dit bericht is 6642 keer gelezen.