14 maart 2019 – Nachtmerries komen vaker voor bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen, PTSS, schizofrenie en borderline. Maar ook een veel voorkomende klacht als stress hangt samen met nachtmerries. Hoe zit dat? NU.nl zocht het uit.
We spreken klinisch psycholoog Annette van Schagen, die onderzoek doet naar nachtmerries. Ook psychiater en psychoanalyticus Marc Hebbrecht leggen we deze kwestie voor, net als klinisch psycholoog Ada de Boer, die mensen met nachtmerries begeleidt.
Tanden die in kruimels uiteenvallen, vastzitten in een zinkende auto of achterna worden gezeten. Stuk voor stuk nachtmerries. Hebbrecht: “Een nachtmerrie, die vooral plaatsvindt tijdens de remslaap zien we als een extreem negatief, levendig verhaal dat gepaard gaat met hevige emoties als angst, boosheid, walging, afgunst of verdriet.”
Dat is iets anders dan een kwade droom of angstaanval. “Van een nachtmerrie word je wakker omdat je lijf in staat van paraatheid komt en je ademhaling en hartslag versnellen. Bij een nare droom is dat niet zo”, legt Hebbrecht uit. Van Schagen: “En een angstaanval bestaat niet uit een verhaal. Bovendien gaan mensen om zich heen slaan en schreeuwen, terwijl je bij een nachtmerrie juist bent verlamd. Je maakt dan geen geluid en beweegt niet.”
Stress kan een nachtmerrie veroorzaken
Nachtmerries kunnen samenhangen met stress, weten Hebbrecht en Van Schagen. “Dat werkt twee kanten op: stress kan een nachtmerrie veroorzaken, maar een nachtmerrie kan ook stress teweegbrengen.””Ben je overdag bijvoorbeeld meer gespannen door taken die je nog moet doen, dan wordt een alarmnetwerk in je brein geactiveerd om je hieraan te herinneren. De kans is groot dat die herinneringen in de nacht naar voren komen en gekoppeld worden aan angstige beelden”, vertelt de klinisch psycholoog.
Een nachtmerrie kun je, net als een droom, zien als een mix van beelden van wat je hebt meegemaakt, wat je hebt gezien en je fantasie. Tijdens je remslaap spelen je hersenen die beelden af als een film.
Niet iedereen krijgt een nachtmerrie tijdens een drukke werkweek of stressvolle verhuizing. Van Schagen: “Er zijn verschillende manieren om stress te verwerken. Het brein van sommige mensen is hier ontzettend goed in, door aanleg en mogelijk ook door opvoeding en invloed van de omgeving. Anderen kunnen dat een stuk slechter.” “Zo weten we dat stress in de kindertijd de ontwikkeling van het brein beïnvloedt. Een van de gevolgen is dat het stress daardoor minder goed kan hanteren. En mensen die slechter met stress kunnen omgaan, kunnen gemakkelijker een nachtmerrie krijgen.”
Een nachtmerrie kan iemand uitputten
Tegelijkertijd werkt het dus ook andersom: nachtmerries vergroten de kans op stress en spanning. Hebbrecht: “Ze verstoren de slaap, waardoor je overdag minder uitgerust bent.” Verstoring van je nachtrust blijkt per definitie stress op te leveren: “Slaap is namelijk belangrijk voor onze fysieke en mentale gezondheid. Tijdens je slaap reguleer je emoties en verwerk je emotionele gebeurtenissen. Wordt dit verstoord door een nachtmerrie, dan krijgt je brein niet de kans om andere momenten te verwerken.”
Die angstige beelden tijdens je slaap kunnen dan ook uitputtend zijn, meldt Van Schagen. “Je wordt door iets geplaagd waar je geen controle over hebt. Mensen worden vaak bang om te gaan slapen en stellen dat uit. Dit kan zorgen voor een voortdurend hoog stressniveau.”
Een onderzoek dat is gepubliceerd in het academisch tijdschrift Dreaming, uitgegeven door de wetenschappelijke organisatie American Psychological Association, toont ook aan dat het frequent terugkeren van nachtmerries leidt tot een verminderde stresstolerantie.
Het is als het ware een vicieuze cirkel. Van Schagen: “Hoe meer nachtmerries je hebt, hoe intenser ze zijn, hoe slechter je slaapt, hoe beroerder je je voelt en hoe minder goed je stress kunt hanteren. Dat zorgt weer voor een toename van nachtmerries, en zo begint het riedeltje opnieuw.”
Een nachtmerrie als mentale check
Lang niet alle nachtmerries betekenen overigens onheil, benadrukt Hebbrecht. “Ze komen veel voor en zelfs meer bij degenen met de beste slaap. Nachtmerries zijn meestal voorbijgaande verschijnselen, die een functie vervullen bij het verwerken van emoties die verbonden zijn met negatieve levenservaringen.”
“Over het algemeen hoeven mensen pas hulp te zoeken als ze maanden- of zelfs jarenlang aanhoudend geteisterd worden door nachtmerries. En dan is stress vrijwel nooit de oorzaak, maar bijvoorbeeld een psychische aandoening of een trauma”, vertelt Hebbrecht.
Heb je nachtmerries tijdens een stressvolle periode, dan hoef je dus ook bijna nooit aan de bel te trekken. “Meestal is het vrij onschuldig en gaan de nachtmerries over zodra de stressvolle periode voorbij is”, legt De Boer uit, die vooral mensen behandelt die al meer dan tien jaar last hebben van nachtmerries. Ze vervolgt: “Als de nachtmerrie blijft bestaan, terwijl de stress over is, dan kan een nachtmerrie een gewoonte zijn geworden. In dat geval kan een deskundige helpen om van de herhalende nachtmerrie af te komen.”
Een nachtmerrie kun je vooral zien als mentale check, vindt Van Schagen. “Vaak genoeg is er niets aan de hand, maar het kan een stresssignaal zijn. Dan is het wel goed om iets aan je stressniveau te doen. Dat verkleint ook de kans op chronische stress én terugkerende nachtmerries.”
Bron: nu.nl
Dit bericht is 100890 keer gelezen.